ChAD dotyka prawdopodobnie około 2% Polaków. Jest to choroba, która zazwyczaj bardzo upośledza funkcjonowanie pacjenta i istotne jest, aby osoby na nią cierpiące, leczyły się farmakologicznie.
Czym jest choroba afektywna-dwubiegunowa?
Choroba ta jest zaburzeniem nastroju, które charakteryzuje się występowaniem naprzemiennych epizodów depresji oraz manii/hipomanii. Ma zazwyczaj swój początek między 20-30 rokiem życia. Większość osób z ChAD przez wiele lat pozostaje niezdiagnozowana, najczęściej leczy się je lekami na depresję, które sprawiają, że chory doświadcza manii.
ChAD to choroba, która niszczy życie zarówno pacjenta, jak i jego rodziny. Osoby w manii nic nie jest w stanie przekonać do zmiany zdania, do tego, że nie ma racji, do tego, aby nie wykonywała jakiegoś działania. Myślenie takiej osoby jest często całkowicie zniekształcone i odrealnione.
Choroba ta swój początek ma w młodym wieku i bardzo często jest wyzwalana przez nadmiernie stresujące sytuacje, choć również narkotyki bywają triggerem. Pierwszy epizod manii bywa bardzo traumatycznym przeżyciem dla pacjenta i zdarza się, że kończy się on pobytem w szpitalu psychiatrycznym. Często to rodzina podejmuje decyzję, aby zadzwonić po karetkę.
Większość osób niestety otrzymuje diagnozę po bardzo wielu latach od zachorowania. Szanuje się, że jest to 8-10 lat. Wiele z nich jest leczonych pod kątem depresji, co jeszcze pogarsza epizody maniakalne. Przez ten czas chorzy są w stanie zrujnować swoje życie, popadają w długi, konflikty, kłopoty finansowe.
Często, gdy tylko skończy się mania, chorzy odczuwają bardzo duży wstyd za swoje zachowanie. Niemalże połowa podejmuje próby samobójcze, często będąc w manii, gdy łatwiej podjąć takie decyzje. Dobranie leków jest rów nież bardzo trudne i chorzy niechętnie je stosują, ponieważ mają bardzo dużo skutków ubocznych.
Choroba afektywna dwubiegunowa dzieli się na:
Typ I – depresja z manią
Typ II – depresja z hipomanią
Nieleczony ChAD typu II często przechodzi w typ I.
Jak wygląda mania i hipomania?
Jest to stan w którym osoba ma podwyższony/ euforyczny lub drażliwy nastrój. Często jest to stan przyjemny dla chorego, pełen energii. Chory może wykazywać się postawą wielkościową, mniej spać, być gadatliwy, mieć gonitwę myśli, podejmować ryzykowne czynności (np. hazard), dużo się ruszać, szybko się rozpraszać.
Hipomania jest stanem podobnym do manii, ale nie jest tak intensywna jak ona. Nie jest bardzo zauważalna dla otoczenia. Nie upośledza również funkcjonowania chorego w tak dużym stopniu, ale dalej jest bardzo dotkliwa dla chorego.
Depresja w chorobie afektywnej dwubiegunowej
Depresja w ChAD nie różni się od klasycznego epizodu depresji. Chory ma obniżony nastrój, nie jest w stanie się z niczego cieszyć, ma trudność w zmotywowaniu się do czynności, które wcześniej stanowiły dla niego źródło radości. Często również cierpi na zaburzenia snu (śpi za dużo lub zmaga się z bezsennością), ma trudność w koncentracji, traci na wadze/tyje, ma myśli samobójcze, doświadcza spowolnienia ruchowego lub nadruchliwości.
Jak leczy się chorobę afektywną dwubiegunową?
Przede wszystkim stosuje się farmakoterapię. Psychoterapia pomaga pacjentowi przepracować konsekwencje choroby, ale jej główna rola polega na psychoedukacji- nauczeniu pacjenta jak zapobiegać nawrotom oraz w jaki sposób je rozpoznawać. Istotne jest by chory przestrzegał higieny psychicznej. Osoby chorujące na ChAD powinny zachować ostrożność, jeśli chcą praktykować mindfulness. Należy to skonsultować z lekarzem/terapeutą prowadzącym.
ChAD- case study Garego
Pierwszy epizod maniakalny Garego miał miejsce, gdy miał 19 lat. Pierwszy raz zwrócił uwagę innych osób, gdy uruchomił wszystkie alarmy przeciwpożarowe na uczelni, ponieważ jak twierdził, musiał zadbać o bezpieczeństwo na kampusie i sprawdzić czy wszystkie na pewno działają. Nagle zmienił kierunek studiów z inżynierii na filozofię i coraz bardziej skracał czas snu, spędzając długie godziny na angażowaniu przyjaciół w rozmowy o naturze rzeczywistości. Był przekonany o wyjątkowości swoich pomysłów, często stwierdzając, że jest mądrzejszy niż wszyscy jego profesorowie. Powiedział innym, że jest bliski zrewolucjonizowania swojej nowej dziedziny. Stopniowo stawał się coraz bardziej poirytowany i nietolerancyjny wobec każdego, kto się z nim nie zgadzał. Zaczął również podejmować ryzykowne zachowania- pił alkohol oraz angażował się w przygodny seks.
Diagnoza choroby afektywnej-dwubiegunowej
ChAD jest trudny w diagnozie, ponieważ osoby chorujące zgłaszają się na terapię dopiero gdy są w depresji. Same nie zdają sobie sprawę z tego, że rzeczy, które robią podczas manii, są wyłącznie objawem choroby. Mania jest stanem zazwyczaj przyjemnym, chorzy często wtedy są bardzo twórczy i doświadczają „uniesienia”. Stan ten może przypominać czasami flow.
Osoby takie podejmują często nieodpowiedzialne decyzje- np. są w stanie nagle postanowić, że muszą wyjechać z kraju. Nie liczy się wtedy to, że nie mają na to środków- są w stanie brać kredyty, sprzedawać swoje rzeczy. Wszystko wydaje im się wtedy możliwe. Bliskim jest niezwykle trudno ich powstrzymać w takim działaniu, ponieważ chory interpretuje ich obawy jako próby podcinania skrzydeł, złośliwość, głupotę i zaczyna traktować ich jak wrogów, przeszkodę na drodze do celu. Diagnoza jest więc bardzo opóźniona.