Depresja sezonowa to coś więcej, niż zwykłe jesienne przygnębienie. Jej objawy są takie same jak w przypadku normalnej depresji. Jest to zaburzenie nastroju, które występuje częściej w krajach północnych, gdzie ilość światła jesienią i zimą pozostaje znacznie ograniczona.
Choroba afektywna sezonowa (ang. SAD- seasonal affective disorder) jest zaburzeniem, które pojawia się w okolicach października/listopada i którego objawy zazwyczaj ustępują wraz z przyjściem wiosny. Nie jest to jednak regułą – wiele osób cierpi na nawracającą depresję latem lub wiosną. Depresja sezonowa nie różni się znacznie od zwykłej depresji i najczęściej nawraca, gdy już raz na nią zapadliśmy. Każdy z nas jest narażony na na jej wystąpienie w dowolnym momencie życia, jednakże, według statystyk, kobiety zapadają na nią częściej, co może być wynikiem np. zmian hormonalnych, mają tu znaczenie np. melatonina czy serotonina (University of Utah Health, 2018).
Jakie są objawy depresji sezonowej?
Do najczęstszych objawów należą, między innym:
- Smutek
- Uczucie pustki
- Niepokój
- Problemy ze snem
- Trudności z koncentracją
- Zwiększony apetyt
- Osłabienie popędu
- Nadmierna drażliwość
- utrata radości i odczuwania przyjemności
- Problemy z pamięcią
- Brak motywacji i energii
- Myśli samobójcze
- Brak zainteresowania czynnościami, które kiedyś przynosiły radość
Jakie są przyczyny depresji sezonowej?
Niedobory światła
Główną przyczyną jest zmniejszona ilość światła wpadającego do naszych oczu. Światło dzienne reguluje wydzielanie się serotoniny, kluczowego neuroprzekaźnika wpływającego na nasze samopoczucie. Im mniej jest światła, tym mniejszy jest wychwyt serotoniny w naszym mózgu.
Zwiększona produkcja melatoniny
Istotną rolę odgrywa również zwiększone wydzielanie się melatoniny – hormonu, który odpowiedzialny jest za wprowadzanie naszego ciała w stan spoczynku. Organizm zaczyna produkować melatoninę, gdy robi się ciemno i poziom naszej energii zaczyna spadać znacznie wcześniej, niż w sezonach letnich.
Ewolucja
Jedną z hipotez powstawania depresji sezonowej, jest ewolucja i w jej świetle, obniżone samopoczucie może być zjawiskiem adaptacyjnym. Niektórzy naukowcy spekulują, że może być ona odpowiednikiem hibernacji dla naszego gatunku.
Jakie są czynniki ryzyka powstawania SAD?
- Indywidualna podatność wynikająca ze zróżnicowanej wrażliwości siatkówki na docieranie światła
- Historia depresji w rodzinie
- Miejsce zamieszkania (odległość od równika)
Jak leczyć depresję sezonową?
- Fototerapia (lampy z wysokim natężeniem światła), czyli ekspozycja na sztuczne, jasne światło, które zbliżone jest natężeniem do światła dziennego. Pierwsze rezultaty można zaobserwować już po kilku dniach.
- Aktywność fizyczna
- Leki przeciwdepresyjne lub psychoterapia
- Suplementacja witaminy D3
Jak zapobiegać powstawaniu depresji sezonowej?
Istotnym elementem zapobiegania depresji sezonowej jest prowadzenie zdrowego trybu życia – uprawienie sportu, zdrowa dieta oraz spędzanie czasu na powietrzu. Wiele osób w okresie jesienno-zimowym wycofuje się do swoich domów, spędzając również więcej czasu w samotności. Jeżeli prowadzimy taki sam styl życia, jak w miesiącach letnich, istnieje mniejsze prawdopodobieństwo zachorowania na depresję sezonową. Ważne jest także planowanie czasu na odpoczynek i relaks. Warto również zrobić badania krwi i sprawdzić ewentualne niedobory witamin, zwłaszcza witaminy D3, aby odpowiednio wcześnie zacząć ją suplementować, jeśli będzie ku temu potrzeba.
Czynnikiem, który chroni przed zapadnięciem na depresję sezonową, jest także praktyka uważności. Pozwala ona nauczyć się innego sposobu odnoszenia się do swoich myśli oraz emocji, zmniejszając tym samym natężenie negatywnego afektu, czyniąc go również bardziej znośnym.
Pamiętajmy, że depresja sezonowa jest tak samo poważnym zaburzeniem nastroju, jak normalna depresja. Ważna jest świadomość i wiedza na temat tego powszechnego zaburzenia. Im szybciej (i prawidłowo!) zaczniemy działać, tym większą szansę mamy na to, że nie rozwinie się ona z początkiem jesieni. Zdecydowanie łatwiej jest zapobiegać, niż leczyć już istniejącą chorobę.
Literatura:
Golden, R. N., Gaynes, B. N., Ekstrom, R. D., Hamer, R. M., Jacobsen, F. M., Suppes, T., … & Nemeroff, C. B. (2005). The efficacy of light therapy in the treatment of mood disorders: a review and meta-analysis of the evidence. American Journal of Psychiatry, 162(4), 656-662.
Seasonal Affective Disorder Affects Women More Than Men (2018) University of Utah Health | University of Utah Health. Pobrano z: https://healthcare.utah.edu/the-scope/health-library/all/2018/10/seasonal-affective-disorder-affects-women-more-men.