Jak i po co praktykować wdzięczność?

Wdzięczność jest uczuciem, które może stanowić dla nas parasol ochronny w chwilach, gdy nasze życie nie wygląda dokładnie tak, jak byśmy tego chcieli. Wyrażanie wdzięczności niesie za sobą też wiele innych korzyści, włącznie ze zwiększeniem uczucia szczęścia.

Czym jest praktyka wdzięczności?

Praktykowanie wdzięczności nie oznacza wyrażania naszych uczuć poprzez słowo “dziękuję” w stosunku do naszych dobroczyńców. Ćwiczenie wdzięczności polega przede wszystkim na nauce odczuwania jej wewnątrz nas samych i przepełnianiu się pozytywnymi emocjami, a czasem też wzruszeniami. Zamiast skupiać się na wszystkich brakach w naszym życiu, poświęcamy szczególną uwagę temu, co już działa i jest obecne w naszym życiu. Każdy z nas bowiem za czymś tęskni i odczuwa jakiś brak. Sztuką jest jednak nauczenie się doceniania tego, co już posiadamy, bo każdy z nas doświadcza czegoś dobrego każdego dnia. Robiąc to, rzadziej będziemy gonić za kolejnymi dobrami materialnymi, pracą, podróżami, a częściej docenimy codzienne, na pozór zwyczajne chwile i doświadczenia.

Jak praktykować wdzięczność?

Możemy praktykować wdzięczność na różne sposoby. Jedną ze strategii jest prowadzenie dziennika wdzięczności, w którym raz na kilka dni zapisujemy wszystkie rzeczy, które sprawiają, że czuliśmy się bezpieczni, szczęśliwi, zaopiekowani czy silni. Ważną kwestią jest to, że nie muszą to być spektakularne rzeczy – wręcz przeciwnie. Praktyka wdzięczności zakłada przede wszystkim docenianie tych małych rzeczy, o których często zapominamy lub nawet pozostawiamy niezauważonymi. Może to być np. ciepła kawa o poranku, miłe wspomnienie, możliwość wykonania telefonu do przyjaciela w potrzebie, czy zabawa z dzieckiem.

Wdzięczność możemy praktykować również poprzez medytacje. Polegają one na wyciszeniu i skupieniu się na swoim oddechu, a następnie na myśleniu o dobrych rzeczach, które mamy w naszym życiu. Może to być nasze własne zdrowie, wspierająca rodzina, przyjaciele, dach nad głową czy po prostu nasze własne ciało, które każdego dnia umożliwia nam przemieszczanie się. Gdy już skupimy się na konkretnym, pozytywnym aspekcie naszego życia, skupiamy się na tym co dzieje się w naszym ciele. Najpewniej jest to przyjemnie uczucie a skierowanie uwagi na doznania sprawia, że to uczucie wdzięczności przeżywamy intensywniej, całym sobą.

Po co praktykować?

Jako ludzie bardzo szybko przyzwyczajamy się do tego, co dobre i przestajemy doceniać to, jak wiele mamy. Często ślepo gonimy za kolejnym źródłem szczęścia i przyjemności, ale jest to błędne koło – kolejna nowa rzecz w naszym życiu również za jakiś czas przestanie sprawiać nam przyjemność. Będziemy wtedy gonić dalej, pozostając w stanie permanentnego nienasycenia i niezadowolenia.

Praktyka wdzięczności niesie za sobą też szereg różnych korzyści, zarówno dla naszego zdrowia psychicznego, jak i fizycznego:

Pomaga budować relacje z innymi ludźmi

Badania pokazują, że pary, które wyrażają wobec siebie wdzięczność, statystycznie dłużej pozostają ze sobą oraz cieszą się większą satysfakcją ze swoich związków. Korzyści nie kończą się jednak tylko na relacjach romantycznych – praktyka wdzięczności sprawia, że w odmienny sposób podchodzimy do konfliktów z bliskimi nam osobami, ponieważ nasze postrzeganie ich nie jest zawężone wyłącznie do trudności, których z nimi doświadczamy. Gdy doceniamy to, co robią dla nas nasi bliscy, sami jesteśmy bardziej skorzy do tego, aby wspierać ich w trudnych chwilach.

Zmniejsza nasilenie objawów depresji i zaburzeń lękowych

Nie można oczywiście stwierdzić, że wdzięczność sprawi, że depresja i zaburzenia lękowe znikną. Jednak w przypadku obydwu tych zaburzeń, osoba koncentruje się wyłącznie na zagrożeniach oraz negatywnych stronach jej życia. Rozbudzanie w sobie wdzięczności odwraca do pewnego stopnia tą tendencję i nakierowuje uwagę na pozytywne aspekty życia.

Redukuje poziom stresu

Praktyka wdzięczności może stanowić przeciwwagę do trudności, których doświadczamy na co dzień. Sprawić, że staniemy się odporniejsi na przeciwności, których każdy z nas regularnie doświadcza. Badania pokazują, że osoby, które praktykują wdzięczność, mają niższy poziom kortyzolu, niż średnia populacyjna. Stres z kolei przyczynia się do powstawania wielu chorób, takich jak nadciśnienie czy choroby układu trawiennego. Osoby które praktykują wdzięczność, mają zatem większe szanse na to, że będą dłużej cieszyć się dobrym zdrowiem.

Poprawia się jakość snu

Niska jakość snu wynika najczęściej z wysokiego poziomu stresu, lęku, czy zmartwień. Ich wpływ jest redukowany przez praktykę wdzięczności, a co za tym idzie, nasz sen może być mocniejszy oraz łatwiej będzie nam zasypiać. Jakość snu z kolei przekłada się na lepsze funkcjonowanie całego naszego organizmu.

Wspiera nasz rozwój

Mogłoby się wydawać, że gdy poczujemy się wdzięczni za to, co już mamy, przestaniemy się rozwijać. Bo do czego moglibyśmy wtedy dążyć? Takie założenie jest jednak błędne. Jeżeli rozwijamy się koncentrując się tylko na brakach, osiągnięcie wymarzonego przez nas celu, może wcale nie przynieść nam takiego szczęścia, jakie sobie wyobrażaliśmy, ponieważ nie będziemy w stanie go docenić. Rozwój i samoakceptacja nie muszą stać ze sobą w konflikcie, wręcz przeciwnie, świetnie się uzupełniają. Jeżeli po drodze do naszego celu, będziemy doceniać każde nasze osiągnięcie, to już sama droga przyniesie nam szczęście, dając nam przy tym dodatkową motywację do działania.

Podnosi poziom szczęścia

Ćwiczenie się w docenianiu nawet najmniejszych aspektów naszego życia, sprawia, że zwiększa się poziom wychwytu dopaminy oraz serotoniny w naszym mózgu, czyli neuroprzekaźników, które są związane z naszym poziomem satysfakcji z życia. Osoby, u których wychwyt serotoniny i dopaminy jest ograniczony, zapadają m.in. na depresję.

Praktyka wdzięczności poszerza naszą perspektywę. Przypomina nam o dobrych aspektach naszego życia, które bardzo często pomijamy. Szczęście nie jest bowiem stanem, który osiąga się poprzez spektakularne czyny. Wynika ono z doceniania tego, co mamy i dzieje się w tu i teraz. Gdy przyjmiemy taką postawę, zamiast przez cały czas marzyć o pięknej przyszłości, mamy szansę na to, aby nasze życie stało się dla nas źródłem spełnienia, takie, jakie już jest w tym momencie. Dzięki temu, jesteśmy w stanie przeżywać je w pełni i cieszyć się każdą jego chwilą.

Literatura:

Macfarlane, J. (2020). Positive psychology: gratitude and its role within mental health nursing. British Journal of Mental Health Nursing, 9(1), 19-30.

Jans-Beken, L., Jacobs, N., Janssens, M., Peeters, S., Reijnders, J., Lechner, L., & Lataster, J. (2020). Gratitude and health: An updated review. The Journal of Positive Psychology, 15(6), 743-782.

Ng, M. Y., & Wong, W. S. (2013). The differential effects of gratitude and sleep on psychological distress in patients with chronic pain. Journal of health psychology, 18(2), 263-271.

Petrocchi, N., & Couyoumdjian, A. (2016). The impact of gratitude on depression and anxiety: the mediating role of criticizing, attacking, and reassuring the self. Self and Identity, 15(2), 191-205.