Nauka od dawna poszukuje odpowiedzi na pytanie: co sprawia, że ludzie są szczęśliwi?. Na ten moment dużo wiemy na temat szczęścia. Okazuje się, że to nie pieniądze odgrywają w nim największą rolę.
Czym jest szczęście?
Z pewnością, każdy z nas trochę inaczej rozumie tą koncepcję i każdemu z nas, różne rzeczy pomagają je osiągnąć. Dla wszystkich z nas z pewnością łączy się z odczuwaniem w życiu wielu pozytywnych emocji oraz poczuciem sensu. Często łączymy je z dobrym zdrowiem, posiadaniem bliskich relacji, dobrą pracą, osiągnięciami, czy rozwojem. Nawet między psychologami nie ma pełnej zgody na temat definicji szczęścia. Jest to zagadnienie wielowątkowe i bardzo złożone. Niezależnie od tego, w jaki sposób my sami definiujemy szczęście, sposób jego osiągania jest dla nas wszystkich bardzo uniwersalny.
Dlaczego nie jesteśmy szczęśliwi?
Brak szczęścia wynika zazwyczaj z różnych powodów. Może być związany ze złym stanem zdrowia psychicznego, a także fizycznego. Dużą rolę odgrywają również doświadczenia, które mieliśmy w dzieciństwie, takie jak zaniedbanie, przemoc czy trauma. Niezależnie jednak od tych przyczyn, wielu z nas szuka szczęścia w wyjątkowych wydarzeniach, zamiast szukać jej w swojej codzienności. Wydaje nam się, że gdy tylko wydarzy się jakaś konkretna rzecz w naszym życiu, np. ślub, zmiana pracy, spłacenie kredytu, wszystkie nasze problemy nagle znikną i będziemy żyć już w harmonii i spokoju. Najczęściej jednak tak się nie dzieje. Szczęście bowiem jest definiowane przez to, jak wygląda nasza codzienność, jak doświadczamy naszego życia z dnia na dzień, gdy idziemy do pracy, czy gdy spotykamy się z ukochaną osobą.
Jak być szczęśliwszym?
Każdy z nas pragnie w życiu szczęścia i wszyscy dążymy do tego, aby czerpać satysfakcję z życia. Wielu z nas jednak poszukuje szczęścia w miejscach, które ostatecznie nie sprawiają, że nasze życie staje się lepsze. Przez to dalej tkwimy w tym samym punkcie. Przyjrzyjmy się więc temu, co nauka ma do powiedzenia na temat szczęścia.
Wpływaj na swój mózg
Nasz poziom szczęścia możemy zwiększyć poprzez stymulowanie naszego mózgu do produkcji neuroprzekaźników. Do neuroprzekaźników odpowiedzialnych za szczęście zaliczamy dopaminę, serotoninę, oksytocynę. Jak pobudzić mózg do produkcji poczucia szczęścia?
1. Ekspozycja na słońce
Spędzanie czasu w słońcu wpływa na zwiększenie stężenia serotoniny w mózgu. Jest ona też niezbędna do produkcji wit. D w organizmie, która również ma duży wpływ na nasze samopoczucie.
2. Sport
Aktywność fizyczna powoduje wyrzut serotoniny, dopaminy, endorfin i noradrenaliny, które w połączeniu mogą poprawić nasz nastrój. Sport zwiększa również neuroplastyczność mózgu i stymuluje powstawanie nowych komórek nerwowych, co przekłada się na jego kondycję.
3.Sen
Sen ma ogromny wpływ na nasze samopoczucie. Badania pokazują, że jego brak ma istotny wpływ na dostępność dopaminy w mózgu. Gdy śpimy mniej, niż powinniśmy, jesteśmy bardziej narażeni na choroby np. nadciśnienie czy cukrzycę. Brak snu wpływa również na wzrost kortyzolu – hormonu stresu. Przeciętna osoba potrzebuje ok. 7-9 godzin snu każdego dnia.
4. Medytacja
Dekady badań dowiodły, że medytacja ma pozytywny wpływ na nasz mózg. Poza zwiększeniem stężenia dopaminy, wpływa ona również pozytywnie na pamięć i koncentrację, które pozwalają nam lepiej funkcjonować na co dzień. Obniża poziom lęku i częstotliwość myśli depresyjnych.
5. Praktyka wdzięczności
Wyrażanie wdzięczności wobec innych ma pozytywny wpływ nie tylko na nich, ale także na nasze poczucie szczęścia. Według badań regularna praktyka ma pozytywny wpływ na produkcję dopaminy i serotoniny. W rezultacie poziom naszego stresu zmniejsza się, jakość snu się poprawia i zmniejsza się nasilenie lęku oraz ilość negatywnych myśli.
6. Dieta
Jedzenie jest szczególnie mocno związane z pobudzaniem układu nagrody i dopaminą. Dlatego, między innymi, mamy ochotę zjeść coś dobrego, gdy mamy kiepski nastrój. Warto zadbać o to, aby nasze posiłki były smaczne i zdrowe.
7. Kontakty międzyludzkie
Spędzanie czasu z innymi oraz kontakt fizyczny pozytywnie wpływają na poziom oksytocyny, a co za tym idzie, na nasze samopoczucie. Jeżeli jednak nie mamy żadnych bliskich osób, to możemy rozważyć adopcję zwierzaka. Głaskanie kota lub psa, również stymuluje mózg do produkcji oksytocyny.
Dbaj o swoje relacje
Jak pokazują wyniki najdłuższego w historii badania na temat szczęścia, największy wpływ na nie mają nasze bliskie relacje. Nie ważna jest ich ilość, a jakość. Oznacza to, że posiadanie wielu znajomych wcale nie zagwarantuje nam poczucia dobrostanu. Lepiej mieć jedną dobrą relację, niż mieć wiele kiepskich. Częsty kontakt z bliskimi nam osobami redukuje nasz poziom stresu, ponieważ zapewnia nam poczucie bezpieczeństwa i daje poczucie, że możemy na kogoś liczyć w chwilach, gdy doświadczamy przeciwności losu. Posiadanie dobrych relacji jest również pozytywnie skorelowane ze zdrowiem fizycznym i psychicznym. Okazuje się, że osoby, które mają bliskie i ciepłe relacje, statystycznie żyją dłużej.
Osiągnij stan flow
Flow, czyli stan przepływu, oznacza bycie w 100% zaangażowanym w wykonywaną czynność, która przynosi nam radość. Jest byciem w tu i teraz i wiąże się z ogromnym poczuciem satysfakcji, uskrzydlenia i zatracenia poczucia czasu. Nie ma przepisu na to, jak osiągnąć stan flow. Może być to jakakolwiek czynność, która sprawia nam dużą radość i pozwala się zrelaksować. Przykładowo, jakiekolwiek hobby; malowanie, uprawianie roślin, taniec. Ważne jest wtedy usunięcie wszystkich rozpraszaczy, które mogą odciągać nas od wykonywanej czynności.
Żyj w zgodzie ze swoimi wartościami
Jeśli życie, które prowadzisz na co dzień, urzeczywistnia Twoje kluczowe wartości, będziesz doświadczać więcej szczęścia. Przykładowo, jeśli Twoją wartością jest rodzina, warto znaleźć jak najwięcej czasu na spędzanie z nią czasu. Bardzo często skupiamy się na tym, co musimy zrobić, zamiast poświęcać czas na to, co jest dla nas naprawdę ważne. Oczywiście, często aby to zrobić musimy zapewnić sobie chociażby bezpieczeństwo finansowe, ale nie powinno się to odbywać kosztem naszych wartości.
Pomagaj innym
Aby osiągnąć szczęście, nie musimy być cały czas skupieni na sobie i dbać wyłącznie o swoje potrzeby. Badania pokazują, że nawet małe akty uprzejmości w stosunku do innych ludzi, mogą pozytywnie wpływać na nasze samopoczucie. Nie musi to jednak oznaczać poświęcania swojego własnego życia, aby nieść pomoc innym. Może to być pomoc starszej sąsiadce, pomoc przypadkowej osobie, której na drodze stanął samochód, kupienie karmy do schroniska dla zwierząt.
Medytuj
Medytacja pomaga nam skupić się na tym, co dzieje się tu i teraz. Nie zatapiamy się we wspomnieniach o trudnej przeszłości i nie wybiegamy w przyszłość, zamartwiając się problemami. Praktyka uważności nie sprawia oczywiście, że nasze problemy znikają, ale pozwala nam w zupełnie inny sposób odnosić się do wszystkich przeciwności losu. O korzyściach z praktyki mindfulness możesz przeczytać więcej tutaj.
Wszystko to wskazuje, że szczęście nie znajduje się daleko w przyszłości, w naszych osiągnięciach, pracy, czy kolejnej dalekiej podróży. Oczywiście, one sprawiają, że stajemy się szczęśliwsi! Szczęście znajduje się wokół nas i jest na wyciągnięcie ręki. Gdy skupiamy się więcej na tych codziennych, zwyczajnych rzeczach, utrata pracy czy odwołanie wymarzonej podróży nie będą bowiem dla nas tak dotkliwe. Poświęcanie czasu swojemu hobby, bliskim, czy zdrowiu jednak jest dla nas zawsze dostępne. Nie musimy tego szczególnie planować.
Literatura:
Volkow, N. D., Tomasi, D., Wang, G. J., Telang, F., Fowler, J. S., Logan, J., … & Ferré, S. (2012). Evidence that sleep deprivation downregulates dopamine D2R in ventral striatum in the human brain. Journal of Neuroscience, 32(19), 6711-6717.
Aknin, L. B., Whillans, A. V., Norton, M. I., & Dunn, E. W. (2019). Happiness and prosocial behavior: An evaluation of the evidence. World Happiness Report 2019.
Hölzel, B. K., Carmody, J., Vangel, M., Congleton, C., Yerramsetti, S. M., Gard, T., & Lazar, S. W. (2011). Mindfulness practice leads to increases in regional brain gray matter density. Psychiatry research: neuroimaging, 191(1), 36-43.
Tang, Yi-Yuan, Britta K. Hölzel, and Michael I. Posner. ‘The neuroscience of mindfulness meditation.’ Nature Reviews Neuroscience 16, no. 4 (2015): 213-225.
Greenberg, J., Romero, V. L., Elkin-Frankston, S., Bezdek, M. A., Schumacher, E. H., & Lazar, S. W. (2019). Reduced interference in working memory following mindfulness training is associated with increases in hippocampal volume. Brain imaging and behavior, 13(2), 366-376.
Doll, A., Hölzel, B. K., Bratec, S. M., Boucard, C. C., Xie, X., Wohlschläger, A. M., & Sorg, C. (2016). Mindful attention to breath regulates emotions via increased amygdala–prefrontal cortex connectivity. Neuroimage, 134, 305-313.
Taren, A. A., Gianaros, P. J., Greco, C. M., Lindsay, E. K., Fairgrieve, A., Brown, K. W., … & Creswell, J. D. (2015). Mindfulness meditation training alters stress-related amygdala resting state functional connectivity: a randomized controlled trial. Social cognitive and affective neuroscience, 10(12), 1758-1768.
Macfarlane, J. (2020). Positive psychology: gratitude and its role within mental health nursing. British Journal of Mental Health Nursing, 9(1), 19-30.
Jans-Beken, L., Jacobs, N., Janssens, M., Peeters, S., Reijnders, J., Lechner, L., & Lataster, J. (2020). Gratitude and health: An updated review. The Journal of Positive Psychology, 15(6), 743-782.
Ng, M. Y., & Wong, W. S. (2013). The differential effects of gratitude and sleep on psychological distress in patients with chronic pain. Journal of health psychology, 18(2), 263-271.
Petrocchi, N., & Couyoumdjian, A. (2016). The impact of gratitude on depression and anxiety: the mediating role of criticizing, attacking, and reassuring the self. Self and Identity, 15(2), 191-205.
Foley, T. E., & Fleshner, M. (2008). Neuroplasticity of dopamine circuits after exercise: implications for central fatigue. Neuromolecular medicine, 10(2), 67-80.
Young, S. N. (2007). How to increase serotonin in the human brain without drugs. Journal of psychiatry & neuroscience: JPN, 32(6), 394.
Csikszentmihalyi, M. (2014). Learning,“flow,” and happiness. In Applications of flow in human development and education (pp. 153-172). Springer, Dordrecht.